Spotkanie z prof. Andrzejem Niwińskim

Andrzej Niwiński: garść informacji

     Mam ok. 52 lat (+ VAT…), szczęśliwe rodzinne życie osobiste, liczne hobby (m. in. szachy i znaczki pocztowe), dającą satysfakcję pracę zawodową (profesor w Zakładzie Archeologii Egiptu i Nubii Instytutu Archeologii Uniwersytetu Warszawskiego), kilka osiągnięć na polu badawczym i dydaktycznym (m. in. 160 publikacji, w tym 10 książkowych, wykłady m. in. na paryskiej Sorbonie i w College de France, profesury gościnne w Turynie i w Lille) i wciąż zbyt mało czasu, by nadążyć z realizacją dość obszernych planów badawczych i nierozłącznej z nimi popularyzacji. Do planów tych należą:

– projekt ikonograficzny scen religijnych na sarkofagach i papirusach z okresu 21 dynastii; sarkofagi te (XI-X w. p.n.e.) należą do głównych źródeł naszej wiedzy o religii Egiptu, jest ich kilkaset (znam ich ponad 600) na całym świecie, ale ich opracowania należą do wyjątkowych (jest to jeden z licznych paradoksów dzisiejszej archeologii). Każdy sarkofag – to kilka metrów kwadratowych powierzchni gęsto pokrytej symbolicznymi przedstawieniami kryjącymi bogate przemyślenia Egipcjan na temat Boga, świata i człowieka, życia i śmierci, zła i dobra, zawarte w formie scen figuralnych, które mają taką sama wartość, jak teksty. Niemal na każdym sarkofagu spotykamy niepowtarzalny zestaw takich scen, co w sumie daje ogromną ilość wariantów. Moim zadaniem jest uporządkowanie tych scen, wykonanie rysunków i opisów wszystkich wariantów, dokonanie ich interpretacji i opublikowanie tego wszystkiego. Oprócz tego do moich zadań należy też publikacja katalogów niektórych wielkich kolekcji tych obiektów. W tej chwili jestem w trakcie pracy nad katalogiem takich sarkofagów w Muzeum Luwru w Paryżu, poprzednio opracowałem zbiory w Muzeum Egipskim w Turynie i częściowo w Muzeum Egipskim w Kairze.

– projekt archeologiczny: zbadanie niektórych fragmentów klifów w Zachodnich Tebach, gdzie z pewnością kryją się nieznane dotychczas grobowce, w tym grobowce arcykapłanów (a zarazem królów) z okresu 21 dynastii: Herhora i Mencheperre. Od 12 lat prowadzę badania na półce skalnej powyżej świątyni Hatszepsut w Deir el-Bahari, gdzie spodziewam się wkrótce odkrycia jednego z tych grobowców. Badania te, prowadzone w niezwykle trudnych warunkach terenowych i logistycznych, pozwoliły dotychczas na dokonanie bardzo ważnych ustaleń dotyczących zagadnień staroegipskiej inżynierii, m. in. systemu ochrony grobowców przed wodami deszczowymi i przed złodziejami.

– projekt popularyzatorski: napisanie kilku książek przeznaczonych dla Każdego, będących owocem moich prac badawczych. 

     Książki, jakie są nadal dostępne i które będzie można zakupić podczas spotkania, wraz z dedykacją, to:

● Czekając na Herhora. Odkrywanie tajemnic Teb Subramnych czyli szkice z dziejów archeologii Egiptu., 2003, 568 stron, liczne ilustracje. Książka zaczyna się od próby odpowiedzi na pytanie, dlaczego tak wielka cywilizacja staroegipska została całkowicie zapomniana i musiała zostać ponownie odkryta? Następne rozdziały – to eseje na temat przygód archeologów i odkrywców, początkowo ułożone chronologicznie (od czasów średniowiecznych po połowę XIX wieku), potem koncentrujące się na poszczególnych częściach Teb (np. historie odkryć w Karnaku, Dolinie Królów czy Deir el-Bahari). Ostatni rozdział omawia pierwszych pięć sezonów mojej misji w taki sposób, by Czytelnik mógł poczuć się członkiem Misji Skalnej i śledzić bieg wydarzeń. Mam nadzieję, że wkrótce będę mógł dopisać w podobny sposób dzieje kolejnych sezonów oraz końcowy efekt tych prac, którym poświęciłem ćwierć swego życia. 

● Mity i symbole starożytnego Egiptu, 2001, 344 strony, liczne ilustracje. Jest to wznawiany kilkakrotnie zarys staroegipskich myśli o powstaniu świata, jego budowie, a przede wszystkim o tym, co czeka człowieka po śmierci. Dziś nazwalibyśmy takie rozważania filozofią, ale egipski sposób mówienia był obrazowy i te obrazy mogły przybierać kształt mitów lub scen figuralnych. Obszerny podrozdział omawia kwestie mumii, a na końcu znajduje się esej próbujący ukazać, jak niektóre mity były uzależnione od aktualnej sytuacji historycznej Egiptu. 

● Bajki staroegipskie oraz 

● Abecadło znad Nilu

– to dwie niedawno wydane książeczki przeznaczone dla dzieci, zwłaszcza małych. Abecadło…łączy naukę czytania i pisania dziecka 6-7 letniego z prezentacją podstawowych informacji o kulturze starożytnego Egiptu, tworząc coś w rodzaju mini-encyklopedii, jaka pomoże też dziecku, gdy rozpocznie jako 10-latek naukę historii. Książka liczy 68 barwnych stron wydrukowanych na kredowanym papierze. 

Bajki…są przeznaczone dla dzieci jeszcze młodszych (oraz dla wszystkich, którzy lubią bajki…) i zawierają autentyczne staroegipskie motywy bajkowe, jakie się zachowały w tekstach lub ilustracjach. Książka liczy 40 kolorowych stron, ale zawiera też wkładkę do kolorowania dla Najmłodszych, zatytułowaną: Stwory i potwory znad Nilu, gdzie można znaleźć bardzo dziwne figury spotykane w staroegipskich papirusach; one też są bajkowe.

● Hieny i lotosy. Jest to powieść umieszczona w czasach XI w. p.n.e., której tłem są autentyczne dramatyczne wydarzenia tamtej epoki. Tło zawiera wyniki moich wieloletnich badań, natomiast pierwszy plan – to literatura, która, mam nadzieję, znajdzie swych zwolenników